Dược lý học: tất cả những thuốc có khả năng gây buồn ngủ mà con người tạo ra không hề tác động giống như thiên nhiên, do đó tạo nên một giấc ngủ sinh lý vẫn là chuyện xa vời ?
Điều đầu tiên cần phải nói lại, đây là neuropharmacology khẳng định. Sự khẳng định này có những nền tảng như sau:
1. Giấc ngủ sinh lý mà sự tiến hóa tạo ra liên quan mật thiết với tiết điệu ngày -đêm (Circadian rythm) (hình 1) mà phương tiện hóa học là Melatonin, đó là một hormone do tuyến tùng tổng hợp và phân tiết. Mục đích của melatonin không chỉ là tạo ta giấc ngủ mà con là một tiến trình nội tiết và chuyển hóa phức tạp nhằm tái tạo hoạt động của cơ thể một cách tối ưu.
Chẳng hạn như điều tiết một loạt những hoạt động nội tiết: Phóng thích Growth hormone, ACTH, TSH, erythropoietin-(hình 2). Melatonin hoạt động qua 2 loại thụ thể MLT1&MLT2 cả 2 loại thụ thể này đều là GPCR. Như vậy là điều tiết giấc ngủ xuyên qua những tiến trình chuyển hóa vì thụ thể loại này còn có tên là thụ thể hướng chuyển hóa (metabotropic receptor).
Một trong những thuộc tính điện sinh lý là tạo ra hyperpolarization bằng dòng K+ xuất bào qua 2 loại kênh Potassium là Kir3 (kênh chỉnh lưu) và BKCa (kênh potassium nhạy cảm với Ca++) (hình 3).
2. Tất cả những thuốc ngủ -an thần đều tạo ra hyperpolarrization qua thụ thể GABAA (hình 4), đây là một thụ thể hướng ion (ionotropic receptor) cho phép Cl- nhập bào chỉ đơn thuần như thế không có liên quan đến bất kỳ một tiến trình chuyển hóa nào và lại càng không liên quan đến một chất nội tiết nào khác.
Chúng ta thấy rằng giấc ngủ sinh lý có khả năng tái tạo và bảo vệ như vai trò của erythropoietin đối với các loại tế bào của hệ thần kinh cũng như nội mạc mạch máu điều mà các thuốc ngủ – an thần không thể có được.
Melatonin có thể đưa giấc ngủ non-REM vào giai đoạn 3&4 cần thiết cho sự củng cố ký ức, các thuốc ngủ- an thần chỉ có khả năng rút ngắn REMS và vì thế không giúp ích gì cho sự củng cố ký ức chúng ta chẳng lạ gì với việc dùng dài ngày các thuốc này sẽ gây ra anterograde amnesia.
Con người còn lâu mới với tới được những điều tuyệt diệu của sự sống mà thiên nhiên đã tạo ra do quá trình tiến hóa tới 2,5 tỉ năm. Thày thuốc cần biết rõ điều này để không thành những người điếc không sợ súng. Hy vọng bạn sẽ bằng lòng với cách giải thích này.
Theo BS.Phùng Trung Hùng
