Dược lý học : “Vì sao Calcium channel blocker không dùng chữa động kinh?”
Theo DS. Phùng Trung Hùng
Trước hết ta hãy nhìn lại kênh calcium mà bạn đề cập ở đây, tên gọi đầy đủ của nó là Voltage gated calcium channel ( VGCC- kênh calcium cảm ứng điện thế) (hình 1).
Kênh calcium này được chia làm 2 nhóm: LVA ( low voltage acting ) hoạt động ở điện thế màng thấp và HVA ( high voltage acting) hoạt động ở điện thế cao. Ta thấy HVA hoạt động khi điện thế màng ở trong khoảng 0 mV- + 60 mV trong khi LVA hoat động ở điện thế – 70mV.
Kênh HVA hoạt động trong một thời gian dài vì thế còn gọi là type L (long acting) kênh LVA hoạt động trong thời gian rất ngắn vì thế gọi là type T (transient acting) .
VGCC gồm có 5 tiểu đơn vị: alpha 1, alpha 2, beta, delta & gamma trong đó tiểu đơn vị beta là vị trí có thể được phosphoryl hóa để mở kênh mà không cần một cách tuyệt đối trị số điện thế màng (hình 2).
Kênh calcium loại L hiện diện chính là ở hệ tim mạch do đó các thụ thể của hệ thần kinh tự động như alpha adrenergic hay beta adrenergic hay muscarinic cũng như thụ thế AT1 của angiotensin II đều có tác động trực tiếp lên kênh calcium tại đây là Cav 1.2 (cav: VGCC nhóm 1) (hình 3).
Các kênh nhóm 2 ( Cav 2) chủ yếu là hiện điện ở neuron (hình 4), Calcium channel blocker chỉ có thể gắn kết với loại L đặc biệt là Cav 1.2 (hình 5).
Thuốc chống động kinh chỉ có tác động trên kênh calcium loại T (valproate sodium chẳng hạn), nhưng kênh calcium bị khóa bởi pregabalin không phải là loại T mà là loại N (Cav 2.2), kênh này cũng bị tác động bời opiates và tetrahydrocannabinoid (cần sa) (hình 6) do khóa kênh calcium và mở kênh potassium tạo ra khử cực.
Ivabradine không ức chế kênh calcium loại T mà là kênh HCN (hyperpolarization activating cyclic nucleotide gated ion channel) kênh ion này tạo ra dòng F (funny current) dẫn tới tăng depolarization (hình 7). Kênh calcium VGCC phức tạp hơn người ta nghĩ một cách thường tình và rất phổ biến trong cộng đồng chúng ta.
